Communiceren, zweten en bekeren - afkicken bij Narconon

Het is rustig in het grote, oude herenhuis aan de Deventerweg in Zutphen. Hoewel het gebouw in de steigers staat, is er geen bedrijvigheid van bouwvakkers. De renovatie ligt – terwijl het juist aan de binnenkant van het gebouw hard nodig is – even stil. Sommige bewoners zijn naar de supermarkt, anderen volgen sessies en weer anderen zitten in de sauna. Een dagelijkse gang van zaken bij verslavingsinstelling Narconon. Momenteel zijn er negentien cliënten (hier studenten genaamd) in behandeling. ‘Dat is wel een beetje het gemiddelde aantal’, vertelt Joanna Kluessien, die al zo’n dertig jaar de scepter zwaait over Narconon Nederland.
Als je bij Narconon in behandeling wilt, moet je wel clean zijn. Detoxen  is bij de instelling niet toegestaan, omdat er geen (medisch) geschoold personeel in dienst is. Cliënten die nieuw binnenkomen, worden eerst medisch gekeurd door de zichzelf holistisch noemende huisarts Bertil de Klyn. Hij controleert of ze niet zweten of trillen en er worden bloedtesten afgenomen.
Omdat er eerder dit jaar tijdens een controle door de Inspectie voor de Gezondheidszorg (IGZ) een jongen in huis was die de dag daarvoor nog had gebruikt, werd Narconon onder verscherpt toezicht gesteld. Kluessien: ‘Die jongen was ’s avonds laat onder invloed en wanhopig binnengekomen. Hij was goed aanspreekbaar, niet ziek en wilde alleen maar slapen. Na telefonisch overleg met de arts besloten we dat hij mocht blijven. Tja, en toen stond de volgende ochtend de Inspectie op de stoep en volgde er een ondertoezichtstelling. Dit was echt een uitzondering.’

Onder toezicht IGZ
De ondertoezichtstelling geldt voor een half jaar, maar Kluessien verwacht dat het eindeloos verlengd zal worden. ‘De inspectiedienst kan op deze manier punten scoren. Bovendien laten ze zich leiden door Anonymous, de groepering die al jaren oorlog voert tegen Narconon omdat we in verband worden gebracht met Scientology. Ik vind het jammer dat IGZ zich onder druk laat zetten door een criminele organisatie. Zij hebben een klacht ingediend maar IGZ heeft nooit die integriteit onderzocht. Daarmee gaan ze in overtreding van hun eigen protocollen. Maar goed, sinds de controle zijn er goede gesprekken geweest en we streven naar een goede verstandhouding.’
Peter ter Horst, woordvoerder bij IGZ legt uit: ‘De inspectie weegt alle signalen en meldingen die zij in het kader van incidententoezicht ontvangt zorgvuldig. We stellen een onderzoek in als we vermoeden dat de veiligheid van patiënten in het geding komt. In dit geval was een anonieme melding aanleiding om Narconon te bezoeken. Wanneer de instelling voldoet aan de gemaakte afspraken, dan zien wij geen reden om de maatregel te continueren.’ In de afspraken staat dat Narconon geen cliënten met actuele verslavingsproblematiek of ernstige psychische/psychiatrische problematiek aan mag nemen. Daarnaast moet elke cliënt vóórafgaand aan een opname beoordeeld worden door een arts en de instelling moet  de toelating ex WTZi in laten trekken, wat betekent dat hun behandeling niet meer vergoed kan worden door zorgverzekeraars.
Ter Horst: ‘Als Narconon zich hier aan houdt, is er niets aan de hand.’

Duur en kosten
Een behandeling duurt gemiddeld zes tot negen maanden. In de eerste maand betaalt men 2500 euro en de daarop volgende maanden kost de behandeling 1600 euro per maand. Sinds 2012 konden cliënten hun behandeling laten vergoeden door verzekeraars. ‘Maar door de onder toezicht stelling zijn we met IGZ overeen gekomen dat we dat niet meer doen’, legt Kluessien uit. ‘Dat wilden we zelf hoor. Al die contacten met zorgverzekeraars, daar hadden we bijna een dagtaak aan.’ 
IGZ woordvoerder Peter Ter Horst: ‘In 2012 kreeg Narconon inderdaad een erkenning, waardoor hun behandeling vergoed kon worden door zorgverzekeraars. Maar nu hebben we met Narconon afgesproken dat ze de toelating in laten trekken, om verwarring over de aard van de organisatie te voorkomen.’
Sommige studenten blijven na hun behandeling vrijwilligerswerk doen of ze geven voorlichting, omdat ze er volgens Kluessien een kick van krijgen anderen te helpen. ‘Soms is het zo dat ze het maandelijkse bedrag voor de behandeling niet konden betalen en op deze manier dus hun ‘schuld’ inlossen. Ze krijgen wel zakgeld voor hun werk, maar dat is absoluut geen vetpot.’

Scientology
‘Ik zie de koppen in de krant nog voor me’, verzucht Kluessien. “Narconon is een Scientology kliniek’. Maar dat is niet zo. Wij zijn een onafhankelijke stichting. Ons programma is gebaseerd op bepaalde werken van L. Ron Hubbard (de grondlegger van Scientology, red.) maar dat wil nog niet zeggen dat we onderdeel van die kerk zijn.’ 
Zelf is Kluessien al ruim veertig jaar Scientologist en in haar kantoor staan dikke pillen over de kerk op haar boekenplank. Aan de muur hangt een poster – met handtekening – van Scientologist John Travolta en daarnaast portretten van Hubbard. Maar ze benadrukt dat studenten niet gepusht worden ook lid van de kerk te worden. ‘Het doet er niet toe welk geloof iemand aanhangt. Als ik iemand had willen bekeren, dan was ik wel voor de kerk gaan werken’, zegt Kluessien.
Dat er niet gepusht wordt, beaamt ook Josje van der Sanden, die al ruim twintig jaar bij Narconon komt. ‘Het wordt zo vaak in verband gebracht met Scientology, maar het is gewoon niet zo. In al die jaren heb ik maar een keer meegemaakt dat een meisje zich aansloot bij Scientology. Gewoon omdat ze zich prettig voelde bij hun theorieën.’ Jelle Vloet, sinds een week in behandeling bij Narconon, gaat tegen haar in. ‘Maar de sessies zijn wel gebaseerd op Scientology toch?’
‘Jij hebt de klok wel horen luiden, maar weet niet waar de klepel hangt’, bitst Josje terug. ‘Er wordt hier niemand gepusht om lid te worden van Scientology.’
Toch zijn er op internet veel links te vinden tussen Scientology en Narconon. Op twitter zie je veel tweets van Scientology over Narconon voorbij komen en op de site van Scientology Amerika staat zelfs een rechtstreekse link naar de organisatie Narconon.

Communicatieoefeningen
De behandelingen, gebaseerd op de werken van Hubbard beginnen met communicatieoefeningen. ‘De bedoeling is om met je aandacht volledig in het hier en nu te komen’, legt Kluessien uit. ‘Twee studenten gaan daarom twee uur lang met de ogen dicht tegenover elkaar zitten en ze moeten zorgen dat hun gedachten niet meer afdwalen naar hun drug of choice. Als dat lukt, worden de oefeningen uitgebreid. Dan gaan ze met hun ogen open tegenover elkaar zitten en blijven ze elkaar strak aankijken. Dan merken ze bijvoorbeeld dat ze elkaar met hun blik proberen te manipuleren. Ook dat moet afgeleerd worden. Zijn ze zover, dan gaan we door met de volgende oefening. Daarin pakken we hen op hun gevoelige punt, net zo lang tot ze daar niet meer op reageren. Tegen een islamitische jongen zeiden we bijvoorbeeld telkens dat er een nieuwe profeet was. Namelijk George W. Bush. ‘Fuck you! Fuck you! Fuck you’, was in eerste instantie zijn reactie. ‘Wrong reaction’, zeggen we dan en we gaan door net zolang tot hij niet meer reageert.’
Met deze sessies moeten studenten dingen onder ogen zien en leren reageren op minder leuke zaken in het leven. ‘Zulke dingen kunnen ze natuurlijk ook in het dagelijkse leven tegenkomen’, vertelt Kluessien. ‘Dan moeten ze er ook goed op reageren.’

‘Fuck you! was de reactie van een islamitische jongen tegen wie we bleven zeggen dat George Bush de nieuwe profeet was’

Niacine en sauna
Als de eerste communicatie oefeningen er op zitten, gaat de behandeling verder met het saunaprogramma. Studenten nemen een geleidelijk oplopende hoeveelheid vitamine B3 (niacine) tot zich en gaan dagelijks een eind joggen zodat de bloedsomloop gestimuleerd wordt. Daarna brengen ze zo’n vier tot vijf uur per dag – met tussenpozen om af te koelen – in de sauna door. ‘Giftige stoffen zoals alcohol en drugs, slaan zich op in je vetcellen’, zo vertelt Kluessien. ‘Als je dan lichamelijke activiteit verricht kun je, zelfs nadat je al jaren niet meer gebruikt, alsnog high of stoned raken van de afvalstoffen die dan door de activiteit weer in je bloedsomloop komen. Vitamine B3 zorgt ervoor dat die stoffen losgeweekt worden, door het joggen wordt het goed opgenomen en door de sauna zweet je de stoffen eruit. Mensen knappen zichtbaar op door het saunaprogramma.’

‘Een teveel aan niacine kan zorgen voor nier- en leverfalen of ernstige huiduitslag’

‘Touch that couch’
Na het saunaprogramma volgen er objectieve oefeningen. De sessies duren wederom een paar uur en een ervaringsdeskundige geeft de student opdrachten. ‘Raak die bank aan, raak die muur aan, raak die tafel aan, raak die stoel aan.’ De student volgt de opdrachten op en daarbij komen bepaalde emoties los. Een tafel geassocieerd worden met gebruik, omdat iemand bijvoorbeeld altijd aan tafel cocaïne snoof. ‘Als die emoties loskomen, dan mag dat gebeuren, maar daarna moet de student de opdrachten weer uit blijven voeren, net zo lang tot de emoties onder controle zijn en de associatie naar de achtergrond verdwijnt.’ Volgens Kluessien kan er tijdens die sessies, die meestal plaatsvinden in de huiskamer, nogal wat gebeuren. ‘Sommige studenten verbouwen de hele kamer door opgekropte woede, maar je kunt ook lachkicks krijgen. Toen ik het deed, kwamen er veel herinneringen omhoog.’

Evidence based
Cor de Jong, wetenschappelijk directeur van Nijmegen Institute for Scientist-Practioners in Addiction en als hoogleraar verslavingszorg verbonden aan de Radboud Universiteit zet zijn vraagtekens bij het behandelprogramma van Narconon. ‘Van cannabis is bekend dat het zich opslaat in vetcellen, maar bij alcohol en andere drugs is dat niet het geval. Narconon claimt dat niacine zou moeten helpen, maar dat is niet wetenschappelijk bewezen. Er is geen onderzoek naar gedaan, noch door Narconon noch door Scientology, waar de theorie vandaan komt.’ De Jong hamert op de schadelijke effecten van een teveel aan niacine. ‘Normaal heb je zo’n vijftien milligram van de vitamine nodig en die krijg je binnen door je dagelijkse voeding. Als je dagelijks vijfduizend milligram toe gaat dienen, kan dat leiden tot leverfalen, nierfalen of ernstige huiduitslag. Of die schade permanent is, ligt aan de ernst ervan. Soms kan het herstellen, maar dat weet je niet zeker.’
Over het saunaprogramma zegt De Jong dat dat op zich een erg plezierige bezigheid kan zijn. ‘Maar ook hiervan is de helende werking niet wetenschappelijk onderbouwd.’
‘Als je door middel van onderzoek ook bezig bent evidentie op te bouwen voor een niet erkende behandeling  dan pas  ben je goed bezig. Bij Narconon is dit niet het geval, ik heb in ieder geval geen enkele studie hierover in de vakliteratuur aangetroffen. Als je claimt een genezende behandeling te bieden, is het van belang dat je cliënten geen onnodige schade toebrengt. Iemand die kanker heeft en chemotherapie krijgt,  weet van te voren van de schade die de chemo toe kan brengen, maar die weet ook dat er iets bewezen positiefs tegenover staat. Namelijk de kans op genezing. Bij de behandeling van Narconon kan je schade oplopen, maar er is geen bewijs dat de behandeling genezend werkt. De vraag is ook of de patiënten op de hoogte zijn van de mogelijke schade die ze kunnen oplopen en of ze daar formeel toestemming voor hebben gegeven.  Daarnaast betalen mensen veel  geld aan Narconon. Dat is bij een aantal andere verslavingsinstellingen ook wel zo, maar die werken tenminste met erkende, wetenschappelijk onderbouwde behandelingen.’

Keuze, geen ziekte
Bij Narconon vinden ze dat verslaving een keuze is en geen ziekte. James uit Engeland kwam in 2005 voor het eerst bij Narconon en hij werkt er nu als ervaringsdeskundige. ‘Ik sta niet krachteloos tegenover drugs. Als ik wil gebruiken, dan gebruik ik. Als ik niet wil gebruiken niet. Je bent geen geboren addict, het ligt vooral aan het milieu waar je in komt. Het is zwak om in de slachtofferrol te duiken: ‘I’m ill. That’s why I’m a heroin addict.’ James gaat hiermee wel gemakkelijk voorbij aan het feit dat zijn opa verslaafd was. Als ik daarna even met Josje alleen ben zegt ze dat zij wel gelooft dat het een ziekte is. ‘Maar die discussie ga ik hier maar niet aan’, biecht ze op.
Joanne Kluessien laat een artikel zien dat binnen Narconon geschreven is als reactie op het artikel dat op 29 juni 2013 in Trouw verscheen. Een artikel met de kop: ‘Scientologykliniek mishandelt cliënt’. Een uitspraak die professor Cor de Jong in het artikel deed. Narconon ging daarop op onderzoek uit naar het doen en laten van De Jong en liet studenten in het artikel reageren.
De reacties zijn niet van de lucht. Zo gelooft geen enkele student dat verslaving een chronische hersenaandoening, die bovendien genetisch bepaald is, is. ‘Mijn broer en ik zijn wel verslaafd, maar verder niemand in de familie’, zo schrijft Nasser in zijn reactie. Een andere student, Joey, lacht de professor in het artikel zelfs uit: ‘Oké dan… wat een gek of niet? Dan ben je toch diep triest als je dat denkt?’ Aan het slot van het artikel wordt afgevraagd waar De Jong al die wijsheid vandaan haalt. ‘Hoogstwaarschijnlijk is zijn opinie op geen enkel onderzoek gebaseerd.’

Rond het middaguur druppelen de studenten weer binnen. Lunchtijd. Iedereen eet wat, waarna de opruimtaken worden verdeeld. Als dat allemaal gedaan is, kunnen ze weer verder. Met oefeningen, joggen of zweten in de sauna. Just another day at Narconon.

Gerda en Marcel kickten af bij Narconon

Gerda (52, mager, rood shirt, enorme bos krullen en onafgebroken een shagje in haar hand) kwam in 1993 voor het eerst bij Narconon met een heroïneverslaving. Momenteel is ze nog niet clean. Ze volgt een methadonprogramma en als haar portemonnee het toe laat gebruikt ze cocaïne. ‘Sinds ik in behandeling ben geweest bij Narconon, leid ik een redelijk normaal leven. Zo zit ik niet meer in de prostitutie en doe ik ook geen andere dingen om aan geld te komen. Ik heb veel klinieken gehad, maar hier waren ze vastbesloten me er vanaf te helpen. Ze hielden soms met vier man de wacht, zodat ik niet weg zou lopen. Het is ook een hele tijd goed gegaan, maar na de zelfmoord van mijn vriend viel ik terug. Nu gebruik ik redelijk gecontroleerd. Door het methadonprogramma hoef ik me niet weer te prostitueren. Bij Narconon kom ik nog regelmatig. Het is een veilige haven voor me, waar ik welkom ben voor een kop koffie en een praatje.’

Marcel (21, donkergroene driekwartbroek, lichtgroen shirt, afgetrapte gympjes, diamantjes in zijn oren, hij stottert enigszins) is pas sinds een week bij Narconon. Hij was verslaafd aan cannabis en is inmiddels vijf weken clean. ‘Ik ben hier gekomen om een fundering te leggen voor de rest van mijn leven. Ik ging er met grote tegenzin naar toe, ik wilde liever werken maar mijn ouders vonden dat ik niet alles tegelijk kon en dat ik eerst maar eens een basis moet leggen. Ik heb moeite met de communicatieoefeningen. Het doel is om uren tegenover elkaar te zitten, eerst met je ogen dicht en dan open. Ik wil die sauna in, de troep uit mijn lichaam zweten. Als ik hier uit ben, wil ik gaan werken in Dubai.’

NIACINE
Niacine (vitamine B3) is belangrijk voor de energievoorziening en zit in vlees, vis, volkoren graanproducten, groente en aardappelen.
Een tekort aan niacine kan leiden tot pellagra, een ziekte die gepaard gaat met huidaandoeningen, scheurbuik, diarree en dementie. De kans op een tekort is uiterst klein. Bij overdosering kan bloedvatverwijding ontstaan. Bij zeer hoge dosering van niacine kan schade aan lever en ogen ontstaan. (Bron: Voedingscentrum)