Met een interactieve opzet van maximaal drie uur, waarin ruimte is voor vragen en discussie, sluit de training aan bij de dagelijkse praktijk van de deelnemers. De inhoud is direct toepasbaar in hun werk. Dit trainingsaanbod is de komende vier jaar beschikbaar, en penitentiaire inrichtingen kunnen zich aanmelden om deel te nemen.

De training, genaamd ‘Omgaan met gebruik van alcohol en drugs in detentie settings’, biedt medewerkers praktische kennis en handvatten om middelengebruik binnen een PI te herkennen. Ook wordt aandacht besteed aan de specifieke uitdagingen van Nieuwe Psychoactieve Stoffen (NPS), zoals designerdrugs en synthetische opioïden. Het vergroten van kennis en handelingsvaardigheden staat centraal in de training. Daarbij wordt rekening gehouden met de verschillende functies binnen een PI, zoals Penitentiair Inrichtingswerkers (PIW’ers), complexbeveiligers en medewerkers van de medische dienst. 

Hoewel de training een stap in de goede richting is, blijft er veel ruimte voor verbetering. Zo worden er momenteel geen onderzoeken meer uitgevoerd binnen gevangenissen, terwijl hier wel vraag naar is. ‘We krijgen regelmatig berichten van gevangenissen, bijvoorbeeld over de zorgen rondom cannabinoïden,' vertelt Daan van der Gouwe, drugsonderzoeker bij het Trimbos-instituut. ‘Het is cruciaal om te weten wat er binnen gevangenissen speelt. Deze informatie is essentieel. Toch mogen we geen onderzoek uitvoeren’, vertelt Van der Gouwe.
Volgens de drugsonderzoeker ontbreekt er al langere tijd voldoende kennis rondom middelengebruik binnen penitentiaire inrichtingen. ‘Blijkbaar vindt het ministerie het niet nodig om te weten wat er daarbinnen gebeurt,' legt hij uit. ‘Maar daardoor mist de Nederlandse samenleving belangrijke informatie.'

In 2022 heeft 36 procent van de gedetineerden binnen de Forensische Zorg een verslaving. Dit is een stijging ten opzichte van eerdere jaren. Bovendien testte zes procent van de 560.000 uitgevoerde urinecontroles positief. Waarschijnlijk ligt het werkelijke percentage hoger, omdat verslavingen zoals gokken en synthetisch drugsgebruik moeilijker te detecteren zijn via urinetests. Verder wijst het Trimbos-instituut erop dat gedetineerden met een verslaving vaak geen hulp zoeken, waardoor het probleem minder snel wordt gerapporteerd.