Tekst Dennis Boxhoorn
Dit artikel verscheen in augustus 2013 in Lef Magazine
Jan (30) wilde op zijn achttiende net zo sterk zijn als al die grote jongens in hun strakke hemdjes. De sportschool zat er vol mee. De allergrootsten kregen de aandacht van de mooiste meisjes, zij straalden kracht en zelfvertrouwen uit. En Jan? Hij hing om de dag aan de gewichten en lag de volgende ochtend in zijn bed te kermen van de spierpijn. Het resultaat was amper met het blote oog te zien. Maar die enorme gasten wogen twintig kilo meer dan hij, hoe kregen ze dat in vredesnaam voor elkaar? Jan sprak de gespierde spijkers aan en vroeg ze naar hun geheim. Hij werd apart genomen en zag in de kleedkamer hoe ze zich injecteerden met anabole steroïden. ‘Als je dat ook wil, moet je volgende maand 700 euro meenemen,’ zei Sniper, de grootste bodybuilder van de sportschool.
Van seks krijg je spierballen
Jan wist niet hoe snel hij een krantenwijk moest nemen om het benodigde geld bij elkaar te krijgen. Maar na een maand had hij net de helft gespaard. Met de teleurstelling in zijn ranke lijf kwam hij naar de sportschool. ‘Als je het echt zo graag wil,’ zei Sniper, ‘begin me dan maar te pijpen.’ Jan wist niet wat hij hoorde. Gebeurde dit echt? Maar tegelijkertijd voelde hij de zucht naar aandacht, naar zelfvertrouwen vooral. ‘Ik stond met mijn mond vol tanden, en vijf minuten later vol sperma,’ zegt Jan twaalf jaar na dato. ‘Eerlijk is eerlijk,’ gaat Jan verder. ‘De kilo’s vlogen er aan. Ik begon apetrots in tanktops over straat te gaan. Zo veel aandacht had ik nog nooit gekregen.’ Maar al na de eerste kuur ging het mis met Jan. ‘Het leek wel of ik weer terug bij af was. Ik moest zo snel mogelijk meer, maar ik had geen geld. Sniper wilde me wel helpen, maar een pijpbeurt volstond niet meer. Een week lang liet ik me neuken in ruil voor anabolen.’
Maar de explosie kunstmatig toegediende hormonen in Jans lichaam had de natuurlijke productie van testosteron volledig stopgezet. De jongeman, amper puber af, raakte in een diepe depressie, werd paranoia, kreeg waanideeën en zag zijn borstspieren veranderen in vrouwelijke exemplaren. Hij had moeten nakuren, zodat zijn hormoonspiegel langzaam weer in evenwicht zou raken. Maar daar was geen geld meer voor. Terug in de sportschool maakte iemand Jan uit voor homo, waarop er iets in hem knapte. Stijf van de overdaad aan mannelijke hormonen sloeg hij er op los en belandde in de gevangenis. Peinzend in een krappe politiecel besefte hij: ‘Ik ben veel te ver gegaan. Ik moet stoppen met die rommel, meteen, anders ga ik er aan onderdoor.’ Jan wil een boodschap meegeven aan eenieder die nu nog anabolen steroïden gebruikt: ‘Onderschat dat spul alsjeblieft niet.’
'Een week lang liet ik me neuken in ruil voor anabolen'
Grote jongens, grote problemen
Het verhaal van Jan staat niet op zichzelf, weet internist en endocrinoloog (hormonenspecialist) Pim de Ronde van het Kennemer Gasthuis in Haarlem. In 2011 opende hij daar zijn anabolenpoli , een plek waar (ex-)gebruikers heen kunnen als ze met een professional willen spreken over hun anabolengebruik en de problemen die ze daarvan ondervinden. Jaarlijks ziet hij zo’n zeventig nieuwe gevallen, sommigen enkel op zoek naar een goed geïnformeerde gesprekspartner. ‘Maar er zijn er ook bij die niet weten wat ze met hun problemen moeten doen en bij mij langskomen. Er is kennelijk echt behoefte aan informatie, en soms ook aan hulp of begeleiding. Dan kan ik ze doorverwijzen.’
De zeventig mensen die hun weg naar Haarlem weten te vinden, vormen volgens de hormoondokter die promoveerde met een onderzoek naar testosteron, het topje van de ijsberg. Er lopen in Nederland ongeveer 30.000 gebruikers rond. Hoeveel procent daarvan verslaafd is, durft hij niet te zeggen. ‘Daarvoor is er te weinig bekend over anabolen steroïden. De gebruiker opereert bovendien in een schimmige wereld en schaamt zich om uit te komen voor de eventuele klachten. Zo kom je niets te weten. Er rust een enorm taboe op anabole steroïden.’
De zware jongens
Dat taboe wordt in de eerste plaats veroorzaakt door het criminele imago dat het spul heeft, zegt De Ronde. ‘Wil je als crimineel een klusje klaren, dan ga je niet langs de plaatselijke korfbalvereniging. Nee, dan zoek je zware jongens in de sportschool of bij de boksclub. En dat doet de beeldvorming geen goed.’ Dat beeld blijkt nog te kloppen ook. Recent Zweeds onderzoek wijst uit dat steroïdengebruikers een oversterfte hebben als gevolg van criminele activiteiten.
De gebruikers zelf houden het taboe ook in stand. Ze zijn als de dood dat hun familie ergens achter komt, of hun vriendinnetje uitvindt dat ze een libidoprobleem hebben. Dokter De Ronde voegt toe: ‘Veel jongens zijn bang dat hun ziektekostenverzekering niet uitkeert bij lichamelijke problemen veroorzaakt door anabole steroïden. Dat is dus klinkklare onzin.’
Het feit dat zijn spreekuur wereldwijd enig in zijn soort is, zegt volgens De Ronde bovendien veel over het gebrek aan kennis bij medici. En ook dat helpt niet in de preventie van steroïdenproblematiek: ‘De gemiddelde arts weet weinig tot niets van anabole steroïden. Dat komt omdat ze die nooit hoeven voor te schrijven. Het heeft niets met gewone geneeskunde te maken.’
De Ronde doet zijn expertise vooral op in de praktijk. Omdat hij een poli heeft, ziet hij naast reguliere gebruikers die op zoek zijn naar wetenschappelijk onderbouwde informatie ook veel probleemgevallen voorbijkomen. Altijd mannen, overigens. De ellende die hij ziet, varieert van woedeaanvallen tijdens het gebruik, tot een verminderd libido na afloop van een kuur, dat dan weer kan leiden tot depressiviteit. Ook maken gebruikers melding van acne, en de ‘anabolenkop’, een bol gezicht door vochtophoping.
'Driekwart van de anabolengebruikers doet ook aan drugs als GHB, XTC en cocaïne'
Anabolen niet verslavend?
Maar zijn deze hormonen nu zo verslavend? Dokter De Ronde denkt van wel. ‘Driekwart van de anabolengebruikers doet ook aan drugs als GHB, XTC en cocaïne. Ze bevinden zich in een scène waarin mensen al niet zo veel moeite hebben met middelengebruik.’ De stap is dus snel gemaakt, wil De Ronde maar zeggen. Het valt ook wel voor te stellen: ben je eenmaal aan het injecteren, dan is de rest een peulenschil. En drugsgebruikers zijn verslavingsgevoeliger dan zij die zich daarvan distantiëren.
Maar de echte verslavingsproblematiek rondom anabole steroïden zit hem in de lichamelijke en daaruit voortvloeiende geestelijke effecten van de schommelende hormoonspiegel. Zoals gezegd houdt het lichaam op met de productie van testosteron zodra er een overdaad van binnenstroomt. Als je vervolgens stopt met spuiten, duurt het even voordat je lijf weet dat het weer aan de slag moet. ‘En dat kan in sommige gevallen weken of maanden duren,’ aldus De Ronde. Tijdens de hormoondip kan er van alles gebeuren: het libido schiet omlaag, en daarmee het zelfvertrouwen. Gebruikers worden depressief en onzeker. Dat kan maar op een manier tegengegaan worden: een nieuwe kuur. En daar zit het gevaar.
‘Eén kuur is eigenlijk geen kuur,’ zegt De Ronde. ‘Voor resultaat moet je een paar keer spuiten, maar dan zie je ook wel degelijk effect. En dat werkt verslavend. Deze mensen zijn vaak al geobsedeerd bezig met hun lichaam. Steroïdenverslaving zou je daarom kunnen zien als de mannelijke variant op een eetstoornis.’
Schrielkip
Die obsessie, veroorzaakt door een verwrongen zelfbeeld, leidde bij Dennis (36) ook tot een jarenlange verslaving aan anabole steroïden. Dennis was als tiener een mager mannetje. Hij werd gepest vanwege zijn schriele voorkomen, en dat bracht hem, zoals zovelen, naar de sportschool. ‘Vrienden van mij zaten al aan de anabolen en ik was het op een geven moment zo zat dat ik ook begon. Het werd onderdeel van mijn levensstijl, ik begon mijn alter ego op te bouwen met allerlei soorten drugs. Ik wilde er toe doen, dus besloot ik ook te gaan dealen, af te persen, en te stelen. Ik was altijd angstig en klein geweest, maar vanaf mijn achttiende was dat klaar. Ik deed er toe.’Hij begon al snel zeven dagen per week te trainen en kuurde het hele jaar door. Een weg terug was ondenkbaar. ‘Ik werd echt ontzettend sterk, maar tegelijkertijd voelde ik dat het niet leuk meer was om zonder anabolen te trainen. Dan krijg je ineens je gewichten niet meer omhoog. Ik bleef dus maar gebruiken.’
‘Daarnaast had ik de hele dag zin in seks. Dat was heerlijk. Door de anabolen voelde ik me echt geweldig, mijn zelfvertrouwen was sky high,’ vertelt Dennis. ‘Maar dat kon natuurlijk niet lang goed gaan. Ik maakte belachelijk hoge schulden door naar de hoeren te gaan, te drinken en coke te gebruiken. De anabolen waren nog het goedkoopst: 1500 euro per jaar. Maar ik heb mijn bedrijf helemaal verpest in die jaren.’ Op slechte dagen sloeg Dennis gaten in muren tijdens een black-out, veroorzaakt door een combinatie van anabolen en alcohol. ‘Ik was echt onwijs agressief.’
Als de kuren uitwerkten, werd ook hij depressief. Maar hij kon gemakkelijk nieuw spul krijgen, want hij zat dicht bij het vuur, zoals hij het zelf graag noemt. Zijn vrienden handelden overal in. Hij spoot alles er zo in. ‘Ik ben wel eens ziek geweest ja, doodziek zelfs. Dan was het rotzooi wat ik gekregen had.’
Vorig jaar liet hij zich opnemen in de Amsterdamse Jellinekkliniek. Hij ging intern voor tien weken en werd toen nog eens dertien weken begeleid in de dagbehandeling. Nu hij een jaar clean is, wordt hij ondersteund door zijn sponsor, en gaat hij drie keer per week naar meetings. Hij traint nog wel in een sportschool, maar gebruikt nooit meer. De mensen die dat wel doen, herkent hij direct. ‘Kijk maar naar die pukkelige, slechte huid, dan zie je het meteen. Maar toegeven, ho maar. Ze zijn allemaal schijnheilig, niemand praat er over. Dan word je dus nooit clean.'
LEES MEER...