Eenzaamheid is geen kwestie van vaak alleen zijn en weinig sociale contacten hebben. Het is veel complexer. Eenzaam zijn is de verbinding met andere mensen missen. Eenzaamheid pak je niet aan door direct allerlei activiteiten te ondernemen. De oplossing zit in de hoek van het zelfonderzoek.
Tekst Jolande Bastiaans
Dit artikel verscheen in oktober 2015 in Lef Magazine
Eenzaamheid is een totaal onderschat probleem. Het is - in tegenstelling tot wat veel mensen denken - een fysiek probleem. Eenzaamheid is een signaal, net als honger, dorst en zucht, dat er een tekort is aan verbinding met anderen.
Eenzaamheid bestaat in verschillende vormen:
- Affectieve eenzaamheid: andere mensen zeggen je niet zoveel en dus mis je ze ook niet, als je alleen bent
- Sociale eenzaamheid (isolement): een heel klein netwerk hebben
- Situationele eenzaamheid: door de situatie (verslaving, werkloosheid, armoede)
- Emotionele eenzaamheid: het gevoel dat het niet lukt om gevoelens te delen, missen van een intieme partner
- Chronische eenzaamheid: eenzaamheid die al jaren duurt
- Genetische eenzaamheid: er zijn aanwijzingen dat genen een rol spelen bij eenzaamheid
- Existentiële eenzaamheid: mensen kunnen zich eenzaam voelen ongeacht de relaties die zij hebben, een zingevingsprobleem
- Voorbijgaande eenzaamheid: een tijdelijk verschijnsel na een life-event
Eenzaamheid in Nederland
Uit onderzoek is gebleken dat drieënhalf miljoen Nederlanders (dat is 30 procent!) zich eenzaam voelt, waarvan een miljoen sterk eenzaam. Mensen van boven de 75 voelen zich het vaakst eenzaam. Maar wie denkt dat eenzaamheid een ouderenissue is, heeft het mis. Eenzaamheid komt op alle leeftijden voor. Het is zelfs zo dat ouderen van 65 tot 70 jaar zich minder eenzaam voelen dan de groep van 18 tot en met 24 jaar.
Op eenzaamheid rust, net als bij verslaving, een taboe. Als je toegeeft eenzaam te zijn, dan heb je het gevoel gefaald te hebben in het leven. Zeker als je continu op Facebook ziet dat mensen alleen maar heel gelukkig en nooit alleen zijn en een heel druk, sociaal leven hebben. Bovenstaande cijfers laten een hele andere werkelijkheid zien.
Eenzaamheid komt, net als veel andere problemen, meer voor bij sociaaleconomisch minder welvarende groepen. Allochtonen zijn bovengemiddeld vertegenwoordigd.
Gevolgen van eenzaamheid
Sinds kort weten we dat eenzaamheid veel grotere consequenties heeft dan men aanvankelijk dacht. Het is zelfs zo dat mensen die eenzaam zijn tien jaar eerder overlijden.
Andere gevolgen zijn:
*Permanent verhoogde cortisol-spiegels
*Meer hart- en vaatziekten
*Verminderde weerstand
*Eenzamen zijn langer ziek
*Groter risico op de ziekte van Alzheimer
De individuele gevolgen zijn:
*Verminderd IQ tot 13 punten
*Sociale onhandigheid, je begrijpt minder goed sociale signalen
*Geen plezier meer hebben in de omgang met anderen
Paradigma
In ons land bestaan er talloze projecten om met name oudere mensen die eenzaam zijn te helpen: Studenten die bij ouderen wonen, koken met ouderen, huiskamerprojecten en organisaties die kaartjes sturen. In vrijwel iedere stad en dorp zijn er initiatieven te vinden. Het doel is vooral om ouderen niet alleen te laten zitten en ze in contact met elkaar te brengen. Uit onderzoek is gebleken dat 90 procent van deze activiteiten geen enkel effect heeft op eenzaamheid. Integendeel: het ‘in gezelschap zijn’ biedt voor veel mensen die zich eenzaam voelen geen enkele oplossing. Al deze projecten leggen de verantwoordelijk voor de eenzaamheid bij een ander. Het beeld bestaat dat de eenzame de underdog is, afhankelijk van de goede bedoelingen van anderen. Het beeld dat de mens verantwoordelijkheid is voor het eigen leven, dus ook voor het omgaan met eenzaamheid, is nog vrijwel nergens bekend.
Wat is er wél te doen aan eenzaamheid?
Onderneem stappen, het oplossen van eenzaamheid is een vorm van goede zelfzorg. Zeker als je in herstel bent en eenzaam bent. Gezelschap alleen zal niet zonder meer eenzaamheid oplossen. Maar het levert wel afleiding, een luisterend oor en aandacht. In sommige gevallen dat kan al helpen. Bedenk dat je ook hier niet alleen in staat en dat er vele vormen van hulp zijn die wel werken.
Tips:
*Praat er met iemand/een fellow over
*Zoek hulp bij je huisarts
*Praat erover tijdens de meetings
*Volg een cursus over hoe je je leven beter in kunt richten, de cursus Creatief Leven is specifiek gericht op omgaan met eenzaamheid. De online cursus is te vinden op www.eenzaamheid.info/cursuseenzaamheid het programma is, zonder begeleiding, gratis. Het bijpassende werkboek kost € 21.90
Boekentips:
LEES MEER...