De een zit een week, de ander zijn hele resterende leven. Gemiddeld krijgt iedere cel in Nederland elke vier maanden een nieuwe bewoner. Jaarlijks zitten er dus gemiddeld drie verschillende gedetineerden in één cel. Dit betekent dat we jaarlijks de zorg hebben over zo’n kleine 30.000 gevangenen.

Volgens de officiële cijfers heeft 45 procent een indicatie voor een licht verstandelijke beperking. Deze mensen hebben grote moeite om de samenhang tussen oorzaak en gevolg te zien. Bij 75 procent van alle gedetineerden is sprake van een psychische problematiek wat zich met grote regelmaat uit in ernstig antisociaal gedrag. 50 procent heeft problemen met alcohol en/of drugs. Omdat verslavingen aan medicijnen of gokken niet zijn meegenomen, ligt dat cijfer mijns inziens veel hoger. Gedetineerden beamen dit zelf ook.

Omdat zo’n verslaving - ondanks verwoede strafpogingen - niet stopt bij de toegangspoort van de gevangenis is er voortdurend strijd. Zonder middelen komen de trauma’s bovendrijven en is de slaap niet meer te vatten. De dringende vraag naar medicijnen, alcohol en drugs zet de gedetineerde aan tot gedrag waar ze buiten ook al goed in waren. Dwingen, stelen, dreigen, liegen en smokkelen is het gevolg.

Door de enorme afzetmarkt en de duurdere prijzen is de gevangenis een uitmuntend verdienmodel voor daar aanwezige dealers. Pillen, poeders, vloeistoffen, gesprayde kruidenblaadjes, volgezogen briefpapier of T-shirts met synthetische cannabis, keta en miauw miauw. Het is er, en het vindt gretig aftrek. Soms betaalt de familie, worden producten geruild of verwisselen kostbare horloges van eigenaar.

Hoe komt dat dan binnen, vraagt u zich vast af. Nou, een heel klein deel via het bezoek. Een iets groter deel via de spullen die worden ingevoerd of via de (niet zichtbaar) volgezogen post die de gedetineerde ontvangt. Met drones of zelfs met een ballenkanon tijdens oud en nieuw. Met vrachtwagens die iedere dag, - het is immers een dorp - diverse goederen af komen leveren. Maar helaas ook door personeel.

Jaren geleden kreeg ik als afdelingshoofd een training over niet-integer gedrag. De trainer gaf aan dat in ieder bedrijf minimaal tien procent van het personeel bereid is om buiten de lijnen te kleuren, om niet integer te handelen. Ik protesteerde. Wij hebben niet voor niets een eed afgelegd. Hij hield vol. Na afloop liep ik naar het fietsenhok, alleen bestemd voor personeel. Het regende. Helaas bleek mijn regenpak gestolen…

Het is naïef om niet in te zien dat de grote drugsdealers met hun miljoenen niet allang hebben bepaald wie van hen er bij de politie, wie bij het OM en wie in het gevangeniswezen gaat werken. 500 euro per maand en we melden ons wel als we je nodig hebben.