Johan Cruijff zei het al: ‘Ieder voordeel heb zijn nadeel.’ En weer had hij gelijk. Sinds verslaving een klein beetje uit het maatschappelijk verdomhoekje is gekropen, dreigt het een containerbegrip te worden. Dat uit zich op twee manieren. Er zijn mensen die vinden dat iedereen wel een beetje verslaafd is en ineens zijn er wel heel veel verslavende stoffen (je kunt bijna overal verslaafd aan raken).
Laatst was er hier op de redactie een toneelgroep die iets op de planken wilde brengen dat zijdelings met verslaving te maken had. Ze wilden eens kennismaken met mensen die het zelf ervaren hadden. De regisseur van de groep - een ontzettend leuk mens: type vrijgevochten, slim en helemaal van deze tijd - begon het voorstelrondje door te zeggen dat ook zij een beetje verslaafd was (aan haar leuke werk) en dat ze eigenlijk heel weinig mensen kent die niet verslaafd zijn. Waarop ze trots de groep rondkeek. Pardon! Heel erg lief gezegd natuurlijk van deze mevrouw en hartstikke goed bedoeld. Ik heb haar uitgelegd dat verslaving een zeer ernstige ziekte is, waar vandaag de dag nog steeds dagelijks heel veel mensen aan overlijden. Een aandoening waarvoor vrouwen hun kinderen in de steek laten, zich laten exploiteren voor geld of mishandeld worden. Een aandoening waardoor mensen in de criminaliteit belanden, van hun eigen omaatje stelen en volslagen asociaal gedrag vertonen. Die ziekte waaraan een neefje van mij afgelopen zomer overleed. Nee, gelukkig is niet iedereen verslaafd. Net zomin als dat we allemaal een nare nierziekte hebben. De aardige mevrouw luisterde me aan en zei: ‘Je hebt gelijk, ik wilde me met de groep identificeren, maar ik wist niet wat ik zei. Ik sloeg door.’
‘Natuurlijk bestaan eetstoornissen en eetverslaving, maar dat is echt iets heel anders dan suiker als verslavende stof’
Dat andere misverstand over verslaving is misschien wel nog hardnekkiger. Suiker (en andere stoffen) zou net zo verslavend zijn als harddrugs als heroïne en alcohol. Mensen zijn er volledig van overtuigd dat suiker de duivel in hoogsteigen persoon is, die is neergedaald op aarde om de arme mensheid te verwoesten. Puur gif dus. Er beweert iemand op tv dat een bepaalde stof dopamineverhogend werkt et voilà: een nieuw verslavend middel is geboren. Vaak ondersteund door filmpjes op internet van op zijn minst bedenkelijke makelij. Heel veel dingen die dopamine verhogen (het schouderklopje van je juf) zijn helemaal niet verslavend. Dit soort beweringen brengt mensen alleen maar in de war. Het woord verslaving bekt ook zo lekker. Mensen zijn verslaaaaafd aan zijden lakens, Louboutin hakken, beluga kaviaar en lipbalsem. Dit soort uitlatingen bagatelliseert de echte verslaving. Het helpt als je heel sec en nuchter (!) het begrip verslaving verklaart. Net zoals elke andere ziekte moet ook verslaving voldoen aan bepaalde criteria. De dokter mag iets een ontsteking noemen als er roodheid, zwelling, warmte, pijn en functieverlies waar te nemen is. Dit geldt ook voor verslaving. De belangrijkste verschijnselen zijn onder meer: controleverlies, intolerantie (steeds meer moeten gebruiken voor hetzelfde effect), ontwenningsverschijnselen, zucht en blijven gebruiken ondanks dat je leven hierdoor in gevaar komt. Suiker voldoet simpelweg niet aan de criteria. Mensen hebben het al gauw over de toegevoegde suikers die industrieën stiekem in voedingsmiddelen zouden stoppen. Maar suiker uit een mandarijn is echt dezelfde suiker als die uit een bastognekoek of Snicker. Natuurlijk bestaan er eetstoornissen en eetverslaving, maar dat is echt iets heel anders dan beweren dat suiker een verslavende stof is.
Laat ons alsjeblieft bij de feiten blijven als het om verslaving gaat en ons niet mee laten slepen in de volgende (voedsel)hype. Daar wordt niets en niemand beter van. Het stigma niet en uiteindelijk wijzelf ook niet.
Bovenstaande editorial van hoofdredacteur Jolande Bastiaans verscheen in Lef 1 2019.
LEES MEER...