Ouderen moeten van slaapmedicatie af, waarschuwt hoogleraar medicatieveiligheid Patricia van den Bemt. Jaarlijks leidt gebruik hiervan bij ouderen nog altijd tot duizenden valpartijen en botbreuken.
Benzodiazepines, slaapmedicatie, zorgen ervoor dat ouderen wankel op de benen staan en suf worden. Hierdoor kunnen ze hun evenwicht verliezen en zo met botbreuken in het ziekenhuis belanden. De grootste boosdoener van de jaarlijks zevenduizend 65-plussers die na een valpartij in het ziekenhuis worden opgenomen, is slaapmedicatie. Dat blijkt uit nieuw onderzoek naar medicatieveiligheid, onder leiding van het Erasmus MC en in opdracht van het ministerie van Volksgezondheid.
In de ban
Volgens Patricia van den Bemt, hoogleraar aan het academische ziekenhuis in Rotterdam, worden slaapmedicijnen te snel voorgeschreven door huis- en verpleeghuisartsen, leiden ze tot ongelukken en kunnen ze na enkele weken al verslavend zijn. Daarom wil Van der Bemt de slaappil in de ban. ‘Artsen,’ zegt ze, ‘schrijf ze niet langer voor, maar zorg voor een goede voorlichting over beter slapen.’
Sinds 2009 is het gebruik al met een kwart gedaald, doordat benzodiazepines niet meer in het basispakket zitten. Toch worden deze geneesmiddelen nog altijd door 1,7 miljoen Nederlanders geslikt, waarvan 590.000 65-plussers zijn. ‘Hoe ouder je wordt, hoe slechter je slaapt. Daar kunnen veel mensen niet mee omgaan, zeker als ze overdag al zoveel tijd hebben. Dan is een pilletje snel genomen’, zegt de hoogleraar.
‘Gaat te ver’
Het Nederlands Huisartsen Genootschap (NHG) geeft het probleem toe, maar vindt het ‘te ver gaan’ om de pillen in de ban te doen. Volgens een woordvoerder van NHG kan een kortdurende behandeling met slaapmedicatie een patiënt net uit een dip trekken. In 2014 scherpte de NHG zijn richtlijn aan, waarin staat dat huisartsen de slaapmedicatie alleen zouden mogen uitschrijven bij hoge nood. En dan maar een paar dagen of tijdelijk elke derde nacht, omdat het dagelijks gebruik op lange termijn verslavend kan worden. ‘Ondanks deze richtlijnen, krijgt ongeveer een miljoen mensen deze medicijnen toch toegeschreven, waarvan ongeveer de helft langer dan twee maanden’, zo zei klinisch psycholoog Lucas van der Hoeven eerder in Lef Magazine. ‘Zo wordt het risico om verslaafd te raken steeds groter.’
Pseudo-dementie
Volgens de klinisch psycholoog daalt de levenskwaliteit van patiënten bij langdurig gebruik. ‘Zij kunnen onder veel meer angsten gebukt gaan en er is een grote kans dat er geheugenverlies ontstaat. Vooral bij ouderen leidt dat tot ‘pseudo-dementie’. Zij worden dan ten onrechte opgenomen in verpleeg- of verzorgingstehuizen.’ Om terugval te voorkomen, vragen patiënten dan om verlenging van hun recepten. ‘Bij assistentes die zij aan de telefoon krijgen bestaat veel onwetendheid over het risico op verslaving, dus verlengen ze vrijwel blindelings de medicatie.’
Rustig afbouwen
Het Instituut voor Onderzoek naar Leefwijzen & Verslaving onderzocht afgelopen jaar acht huisartsenpraktijken en hoe patiënten hun benzo’s het beste kunnen afbouwen. Het onderzoek is nog niet afgerond, maar onderzoekers constateren nu al dat weinig mensen lijken te stoppen. ‘Afbouwen is moeilijk’, stelt slaapdeskundige Hans Hamburger van het Amsterdam Slaap Centrum in het Boerhaave MC. ‘Door slaappillen wordt de droomslaap onderdrukt. Wanneer iemand stopt, komen die dromen heviger terug. Daar worden mensen angstig van, waardoor ze weer gauw een pilletje nemen’, zegt hij.
Geen dutjes
Hamburger stelt dat het voor ouderen beter is als ze veel bewegen, regelmatig eten, minder alcohol drinken en overdag geen dutjes doen. ‘Die tijd wordt genadeloos van de nachtrust afgetrokken’, zegt de slaapdeskundige.
Ministerie
Het ministerie probeert het aantal ziekenhuisopnames na problemen met medicatie al jaren terug te dringen. Maar tevergeefs: het aantal steeg van 39.000 mensen in 2009, naar 49.000 mensen in 2013.
17/02/2017
LEES MEER...