Laat een professor op tv zeggen dat suiker nog verslavender is dan cocaïne en een hype is geboren. Ook veel mensen die in herstel zijn van een verslaving aan alcohol of een andere harddrug, zijn er heilig van overtuigd. Pssst. Niet schrikken… suikerverslaving bestaat niet!
Tekst Linda van Doorn
Dit is een ingekorte versie van een artikel dat in april 2017 in Lef Magazine verscheen
Alcohol. Heb je dat echt nodig om te overleven? Nee. Cocaïne? Heroïne? Cannabis? Allemaal dingen waar je zonder kunt. Voor velen niet nodig om helemaal mee te stoppen, terwijl voor mensen met een verslaving van levensbelang is.
Maar kun je ook zonder suiker? Nee. Je leeft omdat je brein hersencellen bevat die met elkaar communiceren. Dat kan alleen als ze energie krijgen. Waar andere lichaamscellen hun energie uit andere bronnen kunnen halen, zijn de hersenen afhankelijk van glucose.
Oftewel: iemand die zegt dat ‘ie volledig zonder suiker kan, liegt.
Iemand die zegt dat suiker verslavender (en schadelijker) is dan cocaïne liegt ook, of is misleid.
Suiker verslavender dan coke
Toch is dat precies wat de Amerikaanse professor Robert Lustig in mei 2015 bij RTL Late Night vertelde. Sinds jaar en dag voert hij oorlog tegen suiker en zijn filmpjes worden massaal gedeeld op sociale media.
Rob Markus, als bijzonder hoogleraar neuropsychologie (hij richt zich op de effecten van voeding op het brein) verbonden aan de Universiteit van Maastricht, wil daar graag op reageren. ‘Toen Lustig bij RTL Late Night vertelde dat suiker even verslavend is als cocaïne, had Humberto Tan één vraag moeten stellen. Namelijk: ‘Wordt uw veronderstelling ook echt ondersteund door de meerderheid van goed uitgevoerde wetenschappelijke humane studies op dit gebied?’ Meneer Lustig had ‘nee’ moeten zeggen, maar dan was de uitzending afgelopen omdat zijn verhaal dan niet meer interessant genoeg was. Als hij ‘ja’ had gezegd, had hij gelogen.’
Zo werkt de wetenschap
Markus legt uit wat de criteria zijn voor goed wetenschappelijk onderzoek. ‘Er zijn altijd wel één of twee studies te vinden die enigszins ondersteunen wat jij duidelijk wilt maken. Maar om te weten of iets 'het meest waarschijnlijk' is, moet je niet af gaan op twee studies. Daarvoor wordt binnen de wetenschap gekeken naar álle studies die wereldwijd op dat gebied zijn gedaan. Studies die ook nog eens goed uitgevoerd en gecontroleerd zijn én gepubliceerd in toonaangevende internationale tijdschriften. Daarbij valt 70 tot 80 procent van alle studies af.
De gemiddelde uitkomsten uit de overgebleven studies noemen wij ‘op dit moment de meest waarschijnlijke waarheid’. De veronderstellingen van Lustig zijn slechts gebaseerd op een beperkt aantal dierstudies; ze worden niet ondersteund door het merendeel van andere dierstudies en al helemaal niet door humane studies.’
*Tekst gaat verder onder kader
-------------------------------------------------------------------------------------
FABELS OVER SUIKER
1. Diabetes komt door het eten van te veel suiker
Diabetes (suikerziekte) is een ziekte waarbij het lichaam de bloedsuiker niet meer in evenwicht kan houden, doordat het lichaam te weinig van het hormoon insuline aanmaakt.
Het ontstaan van diabetes type 2 heeft niet direct met suiker te maken. Deze vorm van diabetes (het lichaam van mensen met type 1 maakt zelf helemaal geen insuline meer aan, doordat het afweersysteem de cellen die insuline aanmaken vernielt) krijg je onder andere door overgewicht en erfelijke aanleg. Overgewicht ontstaat onder meer doordat we meer energie binnen krijgen dan we verbranden, of dat nou door koolhydraten, vetten of eiwitten komt.
2. Schrap suiker, je kunt beter superfoods nemen
Suiker is vergif en zonder het eten van superfoods hoor je er niet bij. Gojibessen, kokos, honing en blauwe bessen horen in je dieet. Producten die gewoon suikers bevatten. En je lichaam maakt geen onderscheid. Het is niet zo dat suiker uit een sinaasappel in een ander verteringsstelsel terechtkomt dan suiker uit een gevulde koek. Het is aangetoond dat je inderdaad beter een sinaasappel dan een gevulde koek eet, maar dat is omdat je uit appeltjes van oranje ook vezels, vitaminen en andere gezonde voedingsstoffen haalt. Qua suikers maakt het aan het eind van het verteringsproces echter geen drol uit.
3. Het is de schuld van de verborgen suikers, in zoveel producten zit suiker verstopt!
Een veelgehoorde opmerking. Maar verborgen suikers bestaan helemaal niet. Er is geen enkele voedselfabrikant die in het geniep ingrediënten toevoegt en het stiekem anders noemt. Glucose, fructose, sacharose zijn allemaal benamingen voor suiker en dat staat gewoon op het etiket. En ja, er zijn producten waarin suiker zit waarvan je het niet verwacht, omdat het niet zoet smaakt. Maar als een bakker geen suiker toevoegt aan brood rijst het niet, en als een fabrikant geen suiker toevoegt aan producten, bederft de boel sneller en lopen mensen sneller het risico ziek te worden.
---------------------------------------------------------------------------------------
Dopamine op zich zegt niets over verslaving
Lustig zag dat bij muizen die suiker kregen toegediend een verhoogde dopamine-afgifte was. Markus: ‘De link werd meteen gelegd: Hee, een verhoogde dopamine-afgifte! Dat zien we ook bij mensen die cocaïne snuiven! Suiker zorgt voor een dopamineverhoging, cocaïne zorgt voor een dopamineverhoging, conclusie: suiker is net zo verslavend als cocaïne. Als een wetenschapper dit gebruikt als bewijs dat suiker een verslavende dikmaker is, dan is het logisch dat het publiek dit slikt als zoete koek’, zegt Markus. ‘Want als zelfs de wetenschap het zegt…!’
Maar dopamine op zich zegt helemaal niets over verslaving, stelt Markus. ‘Dopamine zorgt voor gevoelens van geluk en dat niveau verhoogt wanneer je plezier hebt of beloond wordt.' Bijvoorbeeld door een warme douche, het krijgen van een cadeautje, het bedrijven van de liefde of door iets te eten wat we heel erg lekker vinden. Heel veel dingen veroorzaken dopamineverhoging, maar zijn niet verslavend. ‘Dat is dus de eerste grote fout die gemaakt is’, zegt Markus. ‘Door de verhoging van het dopamineniveau direct met verslaving in verband te brengen. Het is in eerste instantie door de onderzoekers zelf onjuist of overdreven geïnterpreteerd. Vervolgens is het door de media aangedikt gepresenteerd aan het grote publiek. Een groep mensen voor wie het -cru gezegd- een welkome ‘verklaring’ is voor het feit dat het niet lukt om af te vallen of op gewicht te blijven.’
Verslaving bekt lekker
In de volksmond is ‘verslaving’ toch al een lekker bekkend woord. Mensen zijn verslaafd aan Louis Vuitton tassen, aan zijden zakdoekjes, aan lippenbalsem en nu aan suiker. Dat is een vervelende ontwikkeling, omdat het een echte verslaving bagatelliseert en het stigma bovendien geen goed doet.
Dat suiker door heel veel mensen als verslavend middel wordt gezien is niet eens zo gek. Voer ‘suikerverslaving’ in op Google en de termen als ‘vergif’, ‘gevaar’ en ‘behandeling tegen suikerverslaving’ vliegen je om de oren. Pas op pagina twee kom je op een artikel van Kenniscentrum suiker & voeding. In dat artikel wordt uitgebreid uitgelegd waarom suiker niet voldoet aan de criteria van een verslaving (zoals aan alcohol of andere drugs).
Criteria verslaving
Ja, suiker doet iets met je beloningscentrum. Maar nee, het levert geen onthoudingsverschijnselen op, je hebt niet steeds meer nodig om hetzelfde effect te bereiken en suiker heeft ook niet dezelfde toxische vernietigende effecten in het brein zoals alcohol en andere harddrugs dat wel hebben.
Als er sprake is van controleverlies omtrent eten, dan gaat het in vrijwel alle gevallen om een eetverslaving of eetbuistoornis. Een gedragsverslaving dus, maar geen verslaving aan suiker op zich.
Markus: 'Zoetigheid kan wel degelijk iets met je stemming doen, zoals bewezen is dat bijvoorbeeld chocolade je dopamineniveau doet stijgen. Als het uit de hand loopt én je bent er gevoelig voor, loop je het risico een eetverslaving te ontwikkelen, maar dat is een gedragsverslaving en wordt niet veroorzaakt door een bepaald voedingsmiddel.'
LEES MEER...